110 کارشناس و فعال بازار سهام به نظرسنجی روزنامه دنیای اقتصاد درباره دورنمای بورس در سال 1395 پاسخ دادند

معاملات بازار سهام در سال 1395 در شرایطی آغاز شده که بورس تهران با رونق زمستانی، توانست بهترین عملکرد بازارهای کشورمان در سال گذشته را تجربه کند. اکنون مهم‌ترین پرسش پیش‌روی فعالان، آینده این بازار در سال جاری است. بر این اساس، 110 کارشناس و فعال بازار سهام در نظرسنجی «دنیای اقتصاد» به 8 پرسش مهم پاسخ دادند. شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی، شانس نخست بازدهی در سال 1395 را در بازار سهام ارزیابی کردند؛ موضوعی که به‌دلیل کاهش جذابیت بازارهای رقیب و همچنین امیدواری به رونق اقتصادی در پسابرجام قابل توضیح است. نکته قابل تامل از نتایج به‌دست‌آمده، انتظار سودآوری بیش از 20 درصدی در میان عمده فعالان بورسی است. موضوعی که با توجه به حرکت نرخ تورم به سمت تک‌رقمی شدن، نرخ سود واقعی بالایی را نشان می‌دهد. بنابراین برای دستیابی به این هدف باید رونق معاملات و ورود نقدینگی به بورس از قوت بالایی برخوردار باشد. گرچه در این نظرسنجی احتمال رونق بورس در نیمه دوم‌سال بیشتر برآورد شده است، اما موانعی از جمله گزارش‌های مالی میان‌دوره‌ای، قیمت‌های جهانی و روند تغییرات نرخ سود بانکی به‌عنوان نگرانی‌های فعالان این بازار مطرح شده‌اند. همچنین گروه‌های پرپتانسیل سال جاری و وضعیت مجامع از مسائل مورد بررسی در این نظرسنجی هستند.متن کامل گزارش یافته های این نظرسنجی به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد شنبه، 21 فروردین 1395 به شرح زیر است:



110 کارشناس و فعال بازار سهام به نظرسنجی «دنیای اقتصاد» پاسخ دادند
امید بزرگ به بورس 95

 

قهرمان بازارهای مالی در سال 94، سال جاری را در حالی آغاز کرد که بسیاری از اهالی بازار سهام با چشم‌اندازی مثبت در تالار شیشه‌ای سرمایه‌گذاری می‌کنند. بورس تهران که بعد از اجرایی شدن برجام، نمای جدیدی از خود را به سهامداران نشان داد، توانست در بازه زمانی دی تا اسفند، رشد چشمگیری در بسیاری از صنایع را به ثبت برساند. به همین بهانه بار دیگر به تالار خیابان حافظ رفته و جویای حال این بازار از زبان سهامداران شده‌ایم. چهارمین نظرسنجی «دنیای اقتصاد» با جامعه آماری 110 نفری که متشکل از 30 کارشناس بازار و 80 سهامدار خرد است، حاوی نکات قابل توجهی است که می‌تواند دورنمای مطلوبی را از این بازار ارائه دهد. اجماع هر دو گروه شرکت‌کننده درخصوص انتخاب بورس به‌عنوان پربازده‌ترین بازار سال جاری از نکاتی است که نشان می‌دهد دید سرمایه‌گذاران به این بازار نسبت به سال‌های قبل تغییر کرده است. با این حال، انتظار بازدهی بالای 20 درصدی در سال جاری، از جمله نکاتی است که بر امیدواری بسیار بالای سهامداران تاکید دارد. در شرایطی که همچنان موانعی در برابر رشد بورس وجود دارند، این میزان امیدواری نیازمند رونق چشمگیر و ورود قابل توجه نقدینگی و سرمایه‌گذاران جدید به این بازار است.  از سوی دیگر، کاهش نرخ سود بانکی طی سال گذشته، تا حد زیادی از حساسیت سهامداران نسبت به بازار پول کاسته و آنها سوددهی بیشتری را در بورس پیش‌بینی می‌کنند. از نکات دیگر این نظرسنجی نگاه مشترک سهامداران خرد و کارشناسان نسبت به اقبال بازار در نیمه دوم سال است. همچنین باردیگر مشابه سومین نظرسنجی، صنایع پیشرو سال جدید بررسی شد که نشان داد خودرو همچنان پیشتاز صنایع بورسی در میان سهامداران خرد است. با این حال بار دیگر این صنعت انتخاب اول کارشناسان نبوده و این بار صنعت دارو خوش‌اقبال‌ترین گروه سال از دید آنها بیان شده است. انتخاب گزارش‌های مالی 3 و 6 ماهه شرکت‌ها به‌عنوان مانع بزرگ رشد بورس نیز از نکات ویژه این گزارش است که جزئیات کامل‌تری از آنها در ادامه بیان شده است.

خوش‌بینی به روند فعالیت بورس در سال جاری به خوبی در نمودارها مشخص است.بیش از نیمی از سهامداران خرد و کارشناسان بازار با انتخاب گزینه آخر، بورس را پیشرو بازارهای مالی در سال جدید دانسته‌اند. در نظر سنجی قبلی «دنیای اقتصاد» نیز بیشترین کوچ نقدینگی از سوی شرکت‌کنندگان به سوی بازار سهام انتظار می‌رفت که انتخاب مجدد بازار سهام، تداوم این خوشبینی را نشان می‌دهد. همچنین در پاسخ به این سوال، سهم سه بازار دیگر کمتر از 10 درصد است که نشان از حذف آنها از کورس رقابت با دو بازار پول و بورس دارد.

همایون دارابی، کارشناس بازار سهام در توضیح انتخاب بازار ارز به عنوان سود ده‌ترین بازار می‌گوید: ارز یکی از مقوله‌های حساس سال جاری خواهد بود. دولت در چندماه اخیر به دلیل اجرایی شدن برجام و دسترسی به منابع ارزی دغدغه کمی در بازار ارز داشته و حتی توانسته مانع از رشد طبیعی بهای ارز به میزان تورم شود. همین سیاست اشتباه موجب افزایش واردات و بیماری هلندی خواهد شد. از سویی بهای نفت نیز دور نمای افزایشی ندارد، بنابراین در سال جاری با مصرف شدن منابع برجام، ارز در موقعیت رشد قرار گرفته و دوسال عقب ماندگی از تورم را نیز جبران خواهد کرد.

ولی نادی قمی، مدیر عامل تامین سرمایه نوین، بانک‌ها را همچنان پربازده‌ترین بازار ایران در سال جاری می‌داند. وی می‌گوید: با توجه به رکود موجود در کشور و روند کاهش نرخ تورم انتظار می‌رود سود بانکی نتواند از رقم فعلی کمتر شود و چه بسا در ماه‌های آینده بار دیگر روند صعودی به خود بگیرد. از طرفی وجود موسسات اعتباری با سود‌های کلان همچنان این بازار را به سود‌ده‌ترین بازار تبدیل کرده است.

بهنام بهزاد‌فر، کارشناس بازار نیز دلیل خود برای انتخاب بازار سهام را اینچنین می‌گوید: سال ۱۳۹۵ یکی از سال‌های بسیار مهم برای اقتصاد کشور است، از این نظر که در این سال قیمت کالاهای اساسی و نفت بعد از یک افت سنگین در سال ۱۳۹۴ روند صعودی را تجربه کردند، تجربه موفق کنترل تورم منجر به ذکر هدف‌های حتی زیر ۵ درصد شده است، بسیاری از صنایع از موانع تحریمی خود عبور کردند و قراردادهای تجاری بسیار خوبی منعقد کردند، سرمایه‌گذاران و اقتصاددانان یکصدا خواستار کاهش نرخ سود بانکی هستند. 
 

انتظار تحقق سود‌های بزرگ در بورس نیز از مباحثی است که می‌تواند آینه‌ای از آینده بورس را به تصویر بکشد. همان‌طور که نمودار نشان می‌دهد بیش از 70 درصد کارشناسان انتظار سود بیش از 30 درصد را از بازار سهام خواستار هستند. با این حال به‌طور کلی حدود 96 درصد از کارشناسان و 77 درصد از سهامداران خرد سود بالای 20 درصد را برای این بازار منطقی دانسته‌اند. با این حال، با توجه به تورم حدود 10 درصد و رشد اقتصادی 6 درصدی در شرایط خوش‌بینانه، سود بالای 20 درصدی از بازار سهام نیازمند رونق بسیار زیاد بورس است.

مازیار فتحی، تحلیلگر بازار با انتخاب سود بیش از 30 درصد می‌گوید: سودآوری واقعی در بورس به انتخاب پرتفوی هر سهامدار بستگی دارد. با توجه به روند 3 ماه اخیر و انتظارات گذر از زیان به سود که برای اکثریت شرکت‌های زیان‌ده در صنایع لیدر وجود دارد و در صورتی که اقتصاد جهانی هم در عرصه قیمت کالاها یاری کند و با توجه به سرازیر شدن نقدینگی که در ماه‌های آتی با رشد بیشتر بورس اتفاق خواهد افتاد بازده بیش از 30 درصد و حتی 40 تا 50 درصدی برای بازار غیر‌محتمل نیست.

سلمان نصیرزاده، کارشناس بازار با انتخاب گزینه سوم می‌گوید: در ارتباط با بحث بازدهي بازار اعتقاد دارم عواملي نظير ادامه کاهش نرخ سود بانکي، کاهش هزينه پول، اثرات لغو تحريم‌ها، افزايش مناسبات و مشارکت‌هاي اقتصادي و تزريق منابع مالي ارزان قيمت مي‌تواند در افزايش بازدهي انتظاري سرمايه‌گذاران موثر واقع شود همچنين اثرات قيمت‌هاي جهاني آغاز اجراي پروژه‌هاي عمراني و اجراي سياست‌هاي انبساطي مالي و پولي نيز موثر خواهد بود. از اين رو براي سال جاري بهبود آرام بازار و بازدهي ٢٠ تا٣٠ درصدي را خواهيم داشت اما آثار عملي موارد فوق به‌صورت موثرتر در سال ٩۶ قابل مشاهده خواهد بود که اثرات آن در سود شرکت‌ها، قيمت سهام و بازدهي شاخص مشهودتر مي‌شود.
 

برای دومین بار است که صنایع پیشتاز در نظر‌سنجی‌های «دنیای اقتصاد» بررسی می‌شود. در فقره قبل عمده سهامداران خرد، خودرو را به‌عنوان صنعت برتر در میان دیگر صنایع دانستند.نمودار‌های کنونی حاکی از آن است بار دیگر خودرو در صدر انتخاب سهامداران خرد بوده و بعد از آن بانک و فلزات اساسی در رده‌های بعدی قرار گرفتند. اما شرایط انتخاب کارشناسان باز هم متفاوت از انتخاب سهامداران است. صنعت دارو که به‌عنوان گروه مورد توجه کارشناسان در رده اول قرار گرفته است. دومین انتخاب کارشناسان خودرو و بعد از آن گروه‌های بانکی است.

داوود فصاحت کارشناس بازار درخصوص شرایط کنونی صنعت دارو می‌گوید: صنعت دارو از جمله صنايعي است كه بيشترين و زودترين تاثير را از پسابرجام خواهد داشت. به همین دلیل است که در میان کارشناسان و سهامداران از اقبال خوبی برخوردار است. امكان گشايش ال سي و استفاده از يوزانس و به تبع آن كاهش هزينه‌هاي مالي و كاهش بهاي تمام شده مواد اوليه از مهمترين دلايل آن خواهد بود. همچنين امكان توليد داروهاي جديد به‌صورت تحت ليسانس و همكاري با شركت‌هاي مطرح خارجي از ديگر فرصت‌هاي اين گروه خواهد بود. با این‌حال انتظار داريم سهامداران گروه دارويي طعم ساير اثرات پسابرجام را نيز زودتر از بقيه صنايع بچشند.

مازیار فتحی نیز شرایط خودرو را این‌طور تشریح می‌کند: صنعت خودرو با وجود رشد قابل توجهی که در ماه‌های اخیر داشته و شاخص آن حدود 5 برابر شاخص بازار افزایش را به ثبت رسانده اما حجم معاملات و گردش نقدینگی آن و همچنین اخبار و حواشی خوش این صنعت درخصوص انعقاد قراردادها که ادامه دار است حاکی از این امر است که رخدادهای بنیادی مطلوب از قبیل افزایش سرمایه‌ها از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها و واگذاری‌های دارایی همچنان می‌تواند به ادامه‌دار شدن روند انتظارات مثبت در بین فعالان بازار درخصوص این صنعت کمک کند. همچنین برای گروه‌های بانکی نیز شرایط بسیار مطلوب است که مهمترین آنها گشایش‌های اعتباری است که می‌تواند تا حد زیادی بر مبادلات ارزی تاثیرگذار باشد. به‌طور کلی سه صنعت ابتدایی از صنایعی هستند که در مدت اخیر توانسته‌اند با تغییرات بنیادی و خبرهای موثق شرایط بهتری را نسبت به دیگر صنایع رقم بزنند. 
 

بیشتر شرکت‌های بورسی طی چند وقت گذشته نخستین پیش‌بینی سود خود را برای سال 95 اعلام کرده‌اند. انتشار این گزارش‌ها در فضایی صورت گرفت که چشم‌اندازها به بهبود وضعیت اقتصادی با توجه به اجرایی شدن برجام بیش از گذشته قوت یافته بود. با این حال بیش از نیمی از معامله‌گران این پیش‌بینی‌ها را محتاطانه دانسته و نیمی از کارشناسان آن را با توجه به فضای کلی اقتصاد کشور منطقی اعلام کرده‌اند.نکته قابل توجه این است که هیچ کارشناسی گزارش‌های اعلام شده را خوش‌بینانه نمی‌داند و در نتیجه در صورت تحقق امیدواری‌های فعلی، می‌توان انتظار تعدیل مثبت سودآوری شرکت‌ها را داشت.

مهرزاد منتظری، تحلیلگر کارگزاری اقتصاد بیدار در توضیح رفتار منطقی این پیش‌بینی‌ها می‌گوید: برای اینکه تصویر درستی از میزان واقع‌بینی بودجه‌های سال 95 شرکت‌های بورس تهران داشته باشیم بهتر است بر صنایع عمده بازار تمرکز کنیم. صنعت پتروشیمی حدود 25 درصد بازار سرمایه را تشکیل می‌دهد. بودجه‌های این صنعت در شرایطی تنظیم و اعلام شد که قیمت جهانی نفت و به تبع آن محصولات پتروشیمی در حداقل خود قرار داشت. بررسی گزارش‌های این صنعت نشان می‌دهد که اکثر شرکت‌ها (به‌جز چند استثنا در متانول و اوره‌سازها) قیمت‌های جهانی و نرخ خوراک دریافتی را مطابق قیمت‌های زمان بودجه اعلام کرده‌اند. علاوه بر این، نرخ دلار نیز در بودجه اکثر این شرکت‌ها 3500 تومان تعیین شده است. شرکت‌های فلزی و معدنی نیز مشابه گروه پتروشیمی بودجه‌های خود را مطابق شرایط واقعی زمان تنظیم بودجه اعلام کرده‌اند. در دو صنعت بزرگ دیگر بازار یعنی بانک و بیمه نیز بودجه‌هایی در سودهای سال 94 اعلام شده است. از این نظر بودجه این صنایع هم منطقی ارزیابی می‌شود. 

مازیار فتحی تحلیلگر بازار نیز رفتار محتاطانه را اینچنین تشریح می‌کند: بودجه‌های اولیه سال 95 شرکت‌ها با مفروضاتی در نظر گرفته شده است که عموما رشدی معقول در بحث فروش مشاهده می‌شود.با این حال می‌توان ابراز کرد که عموما شرکت‌ها نه جانب احتیاط را رعایت کرده‌اند و نه خوش‌بینی افراطی دارند. اما تحلیل بر این است که تا پایان سال جاری هزینه‌های مالی واقعی نسبت به بودجه‌های اولیه کمتر باشد و همچنین با توجه به رفع تحریم‌ها در بسیاری از شرکت‌ها بهای تمام‌شده نسبت به فروش از رشد کمتری برخوردار شود.
 

اینکه بیش از نیمی از پاسخ‌دهنده‌های هر دو گروه نیمه دوم سال را زمان عملکرد بهتر بورس در سال جاری می‌دانند، می‌تواند نویدی برای رشد منطقی بازار با توجه به تاثیر پله‌پله برجام در اقتصاد کشور باشد. صنایع بورسی که در فضای رفع تحریم‌های هسته‌ای توانستند تا حدود قابل توجهی از زیان‌های انباشته خود از سال‌های گذشته را جبران کنند، این روزها بیش از پیش به فکر تعمیم روابط بین‌الملل و افزایش سودهی شرکت‌ها هستند. از این رو انتخاب نیمه دوم سال از سوی هر دو گروه می‌تواند به‌عنوان اثبات فرضیه بهبود صنایع در پسابرجام مطرح باشد.

علیرضا مستقل، تحلیلگر بازار دلیل انتخاب گزینه نیمه اول بازار را این‌چنین بیان می‌کند: همواره نیمه اول سال بهتر از نیمه دوم سال بوده است، ضمن اینکه از گذشته معمولا فصل مجامع، یعنی فصل‌های بهار و ابتدای تابستان، فصل پر رونقی برای بازار بوده، ضمن اینکه در بازار سهام معامله‌گران با دید به آینده معامله می‌کنند، به این معنی که همواره اول بازار صعودی و رشد خواهد داشت، سپس به دنبال تحقق آنچه به خاطر آن رشد کرده بوده است. ضمن اینکه در نیمه دوم سال، شاید بازار اندکی از انتخابات آمریکا تاثیر بگیرد که این می‌تواند بر روند شاخص کل و اقتصاد کشور تاثیر بگذارد.

اما مازیار فتحی، تحلیلگر بازار با انتخاب گزینه دوم می‌گوید: با توجه به رشد پرشتاب شاخص در 3 ماه اخیر و با توجه به نیاز به اصلاح و تعدیل قدرت صعود و همچنین در صورت ادامه روند صعودی پیش رو داشتن مقاومت مستحکم 90 هزار واحد، و با دید بنیادی اینکه آثار عملی رفع تحریم‌ها و خروج از رکود در بدنه اقتصاد از نیمه دوم سال شروع به خودنمایی خواهد کرد، بنابراین پیش‌بینی رشد اصلی بازار را در سال جاری که می‌تواند آن را به یک ماکزیمم جدید در شاخص آن برساند و اکثریت صنایع و سهام از رشد بازار منتفع شوند را در نیمه دوم سال داریم.
 

بعد از رفع مهم‌ترین ریسک سیاسی کشور در سال گذشته یعنی رفع تحریم‌ها، بررسی ریسک‌های بازار سهام در سال 95 نیز ازموضوعاتی است که توجه به آن دربازار از ضرورت بسیار زیادی برخوردار است. نظر‌سنجی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که گزارش 3 و 6 ماهه شرکت‌ها بزرگ‌ترین‌ دغدغه سهامداران طی سال جاری است. عملکرد ضعیف شرکت‌ها در دو سال اخیر، این نگرانی رابه وجود آورده است که انتشار گزارش‌های نامطلوب، مانعی در برابر رونق بازار باشد. با این حال کارشناسان با درصدی برابر میان این گزینه و روند بازار‌های جهانی نگرانی از کاهش قیمت نفت و کالاهای اساسی را نیز مطرح کرده‌اند. 

مهدی طحانی، مدیرعامل مشاور سرمایه‌گذاری آوای آگاه سیر حرکت بازار‌های جهانی را بسیار موثر در روند شرکت‌ها می‌داند. وی می‌گوید: بسیاری از شرکت‌های بورسی تحت تاثیر قیمت کالاهای اساسی فعالیت می‌کنند. همچنین نفت و مشتقات آن در گروه بزرگی مانند پتروشیمی بسیار موثر است. از این رو اگر اقتصادهای بزرگ جهان مانند یک سال اخیر حرکت کنند، این عامل همچنان بزرگ‌ترین‌ ریسک برای بازار سهام مطرح می‌شود. با این حال گمانه‌زنی‌های کارشناسان بین‌المللی قیمت‌های کنونی را کف قیمت‌ها دانسته و نزول بیشتر را پیش‌بینی نکرده‌اند.

ایمان مقدسیان مدیر سرمایه‌گذاری سهام گستران نیز سود بانکی را مانع رونق بورس می‌داند و می‌گوید: سود بانكي همواره رقيب بورس بوده است، بسیاری بر این باورند که ابتدا باید مشكلات ساختاري اقتصاد حل شود و بعد سود بانكي كاهش يابد، در اين صورت، با توجه به ادامه‌دار شدن ركود موجود و پايين آمدن نرخ تورم و بازده مورد توقع سرمايه‌گذاران، باز هم بانك دست بالا را خواهد داشت. از اين رو رقيبي جدي به شمار می‌رود.

مهدی افضلیان کارشناس بازار درخصوص گزینه سه می‌گوید: با توجه به چشم انداز مناسب اقتصادي به وجود آمده در كشور فعلا مي‌توان رشد بازار سهام را به‌عنوان يك عامل پيش‌نگر براي رونق اقتصادي در نظر گرفت كه با توجه به اين رشد انتظار بهبود در فضاي كسب‌و‌كار به وجود می‌آید؛ اما اين پروسه زمان‌بر بوده و نمي‌توان در يك يا دو دوره مالي انتظار افزايش در سود شركت‌ها را داشت. بنابراین گزارش‌هاي دوره‌اي ٣ و ٦ ماهه مي‌تواند عاملي در جهت كنترل رشد قيمتي شركت‌ها باشد.
 

نظرات دو گروه شرکت‌کننده حاکی از این است که صنعت خودرو بیشترین سیگنال‌های هیجانی را به بازار وارد می‌کند و می‌تواند صعود و سقوط‌های سنگین را در بازار رقم بزند. اما دومین گروه منتخب کارشناسان فرآورده‌های نفتی است. نکته قابل توجه، نبود نگرانی هر دو گروه شرکت‌کننده در نظرسنجی به رفتار هیجانی صنعت دارویی است. با توجه به اینکه در سوال قبل صنعت دارو به‌عنوان پربازده‌ترین صنعت در میان کارشناسان مطرح بود به نظر می‌رسد عدم انتظار رفتار هیجانی در نماد‌های آن نشان از پتانسیل بالای رشد در شرایط مطلوب را دارد.

سلمان نصیرزاده تحلیلگر صنایع  نیز درخصوص صنایع منتخب کارشناسان می‌گوید: از جمله دلايلي که مي‌تواند پذيراي هيجانات بازار در اين دو گروه باشد می‌توان به افت شديد قيمت‌هاي اين دو گروه در قبل، پتانسيل‌هاي خبري و شرایط بنيادي قابل توجه از جمله بهبود قيمت نفت، نحوه محاسبه قيمت خوراک و محصول و... در پالايشي‌ها و تاثيرات قراردادهاي بين‌المللي براي خودروسازها، همچنين سهام شناور بالا و نبود سهامدار هيجاني براي عرضه سهام همچون گروه بانک اشاره کرد. اين دو گروه با پتانسيل‌هاي فوق همواره پتانسيل ليدر شدن در بازار سهام را داشته‌اند و می‌توانند با تغییر در صف‌های خرید و فروش کلیت بازار را نیز تحت‌الشعاع قرار دهند.