(برای دیدن فیلم کامل این سخنرانی در کانال رسمی انجمن حسابداران خبره ایران در آپارات بر روی تصویر بالا کلیک کنید)
شامگاه سه شنبه، 23 آذر 1395، «جشن چهلسالگی مجله حسابدار» در دانشکده مدیریت دانشگاه تهران برگزار شد. مجید میراسکندری، دبیرکل اسبق انجمن و مدیراجرایی و سردبیر اسبق مجله حسابدار، در آغاز این مراسم به بیان خاطراتی شنیدنی از دوران عهدهداری مسئولیت در انجمن و مجله حسابدار پرداخت. متن کامل این سخنرانی که با عنوان «حسابدار: چهار دهه پرفراز و نشیب» ایراد شد، به شرح زیر توسط پایگاه اطلاعرسانی انجمن حسابداران خبره ایران، منتشر میشود:
«حسابدار: گذر از چهار دهه پرفراز و نشیب»
سخنرانی مجید میراسکندری در جشن چهل سالگی مجله حسابدار، ماهنامه انجمن حسابداران خبره ایران
23 آذر 1395، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران
قبل از انتشار مجله حسابدار در سال 1355، کوششهای متفرقهای برای انتشار نوعی نشریه حسابداری انجام شده بود؛ از جمله، چند شماره از جزوهای به نام «چرتکه». اما با فعال شدن نسبی انجمن حسابداران خبره ایران که چهار سال قبل از آن تشکیل شده بود، در پاییز 1355، «حسابدار» با سردبیری خانم فریده خلعتبری منتشر شد و تا قبل از انقلاب 12 شماره از آن بیرون آمد که درموقع خود بینظیر بود.
اما دوره جدید آن از آذر 1363 به سردبیری دکتر مهدی تقوی که از اول مدیر مسؤول مجله بود، منتشر شد که تا کنون و بدون وقفه همچنان منتشر میشود. فکر میکنم دکتر تقوی رکورد پیوستگی مدیر مسؤولی مجله را دراختیار داشته باشد. به نظرم هیچ مجلهای (و حتماً هیچ روزنامهای) نداریم که مدیر مسؤول خود را این قدر تحمل کرده باشد. در تاریخچه وزارت ارشاد هم نداریم که به مدیر مسؤول نشریهای در این مدت طولانی به اصطلاح گیر نداده باشند؛ بگیر و ببند و زندان که پیشکش. البته سعی کردیم که تند و تیز بنویسیم که بگیرندش! ولی خوشبختانه معلوم شد اهل بگیر و ببند، حسابدار نمیخوانند. از شوخی گذشته نازنین انسانی است که امیدوارم حداقل چهل سال دیگر هم مدیر مسؤول باشد.
میخواهم بیشتر به دورهای بپردازم که دبیرکل انجمن و مدیر اجرایی مجله بودم؛ یعنی از سال 1365 تا 1374، خصوصاً سال 1369 که تحولات خوبی درآن صورت گرفت.
مجله دوره جدید به قطع و فرم سابق از سال 1363 تا سال 1369 منتشر شد؛ که تا پایان سال ششم (شماره 72) را دربرمی گرفت. آن موقع عموماً مجله دو شمارهای بود. شماره 68-67 مربوط به خرداد و تیر 1369 آخرین شمارهای بود که به صورت سیاه وسفید و بدون آگهی تبلیغاتی بیرون آمد. آن موقع آقای محمد شلیله، دکتر عبده تبریزی، حیدرمستخدمین حسینی، مسعود دادگر، کورش پرتوی، اینجانب و ناصر غلامی که به نظرم اعضای کمیته انتشارات بودیم، شروع کردیم به فکر در مورد بهتر کردن فرم چاپ مجله، از جمله این که روی جلد رنگی داشته باشد، آگهی بگیرد و خلاصه بفروشد.
با طرح مسئله، اختلاف نظرها شروع شد. بیشتر از این باب که محافظهکاری سنگینی بر انجمن و طبعاً مجله آن حاکم بود. سالهایی بود که موجودیت انجمن در خطر بود واعضای شورای عالی نمیخواستند این مسئله اشکالات را بیشتر کند. ضمن این که تبلیغات در حرفه به نوعی "تابو" بود. اما نمیشد جلو نرفت. کلی جلسه گذاشتیم تا چگونه شورای عالی را در جریان بگذاریم تا مخالفت نکند. خلاصه با گرو گذاشتن ریشی که نداشتیم، به همراه بعضی از اعضای کمیته انتشارات خصوصاً محمد شلیله در یکی از جلسات تاریک شورا، توانستیم ضمن گرفتن پنجاه هزار تومان بودجه، اجازه چاپ آگهیهای البته بسیار محدود از لحاظ موضوع و شکل (از جمله در اوایل کار، فقط نرمافزارهای حسابداری و حداکثر سختافزارهایی که برای استفاده از آن نرمافزارها را راه بیندازد) مصوبه لازم را بگیریم.
گفتم جلسه تاریک شورا؛ دلیلش این بود که تا سالها پس از جنگ، برق به اندازه کافی نبود و اکثراً خاموشی وجود داشت. آن شب را خوب خاطرم هست که جلسه زیر نور شمع برگزار میشد.
در مورد آگهی حتی سالها بعد، برای چاپ آگهی موسسات حسابرسی عضو انجمن در مجله هم کش و قوس بسیاری پیش آمد. بعضی آقایان کاتولیکتر از پاپ با آن مخالفت و حتی آن را مسخره میکردند؛ مصداق "مارادونا را ول کن؛ غضنفر را بگیر".
البته چون میخواستیم اندازه وفرم جدید را از اول سال هفتم تغییر بدهیم، دو مجله دیگر هم به صورت کوچک ولی با جلد رنگی منتشر کردیم. اولی برای اولین بار تصویراستاد حسن سجادینژاد، که تازه مرحوم شده بودند را داشت. البته تصویر مناسبی از استاد نداشتیم. بنابراین، خانم سوسن حقیقی که گرافیک خوانده بود و یادم نیست چگونه به مجله معرفی شده بود، روی یکی از عکسهای استاد که سیگاری هم بین انگشتانشان بود، کار کرد؛ و البته با حذف سیگار طرحی تهیه کرد که روی جلد مجله 70-69 مربوط به مرداد و شهریور سال 1369 چاپ کردیم و شد سرآغاز تصویر رنگی روی جلد مجله. آخرین شماره کوچک مجله شماره 72-71 (مهر و آبان 1369) بود که در آذر همان سال منتشر شد. این سه چهار ماه فرصتی بود تا به فکر طراح صفحات، تهیه کاغذ برای قطع بزرگ، کاغذ گلاسه برای روی جلد و بقیه لوازم کار باشیم.
شانس خوبی که آوردیم این بود که مرحوم پرویز خوانساری را برای طراحی پیدا کردیم. پرویز خان اولین طراح و صفحهبند مجله در ایران بود که قبل از انقلاب از طرف روزنامه کیهان به فرانسه فرستاده شده بود تا دوره آموزشی این کار را بگذراند و الحق که استعداد غریبی داشت. آنانی که حداقل به اندازه من سن دارند، به یاد میآورند که مجله «زن روز» (از انتشارات کیهان) چه وزن و ابهت و شکوه و جلالی داشت و اعتقاد همگان این بود که صفحهبندی زن روز دلیل موفقیت آن است. چون «اطلاعات بانوان» نیز در آن زمانها منتشر میشد که به هیچ وجه برد زن روز را پیدا نکرد.
اولین شماره اندازه جدید مجله
آغاز هفتمین سال مجله با شماره 74-73 بود؛ که خب با سابقه کار خیلی متفاوت بود. یادم هست که قبل از ارسال ماکت مجله به لیتوگرافی چند شب پیاپی با آقای شلیله میرفتیم منزل مرحوم خوانساری که درجریان قرار بگیریم. مثل بچههایی که یک توپ پلاستیکی نو برایشان خریده باشی. شاید آن مجله را صد بار خوانده بودیم!
قیمت مجله 400 ریال بود. به اندازه قیمت مجله سابق. حروفچینی آن را خانم بنیهاشمی همکار آن زمان دکتر عبده تبریزی در انتشارات پاپیروس انجام داد. روی جلد را همان خانم سوسن حقیقی درست کرد. هیئت تحریریه که آن موقع تحت عنوان «همکاران این شماره» معرفی شدند نیز عبارت بودند از همانها که قبلا نام بردم.
ویراستار مجله از چند ماه قبل از آن پرویز شمس بود که بعداً به علت معذوریتی که برایش پیش آمد مجله را ترک کرد. سپس، با معرفی پرویزخان خوانساری، با مرحوم جمشید ارجمند آشنا شدیم که شرح ماجرا و خصوصیات ایشان را آقای شلیله همین اواخر و به مناسب فوت آن بزرگوار شرح و تفصیل داده است (اینجا).
صحبت روی جلد شد؛ خانم حقیقی بعد از یکی دو شماره دیگر نیامد و روی جلدهای مجله را با استفاده از طرحهای مجلات خارجی و به مناسبت موضوع اصلی هر مجله، خودمان در دفتر مجله با همکاری پرویز خان خوانساری تهیه میکردیم. روی جلدهای بسیار بحثبرانگیزی درست شد. مثلاً چرخ لنگ دوچرخه برای مجله مخصوص «حسابداری دولتی» یا کفشهای پاره برای مجله مربوط به «حرفه حسابداری» که مورد سؤال مقامات دولتی و بعضی حرفهایها و انجمنیهای قدیمی و دیگران قرار میگرفت؛ بگذریم.
نکتهای که شاید جالب باشد «حسابداری» مجله حسابدار، قیمت تمام شده آن، و همچنین این فکر که آیا مجله حسابدار میتواند در داخل انجمن به نوعی مستقل باشد یا دست کم این که هزینه تمام شده مجله برای اعضا را چگونه باید حساب کرد، پیش آمد.
تا قبل از این که مجله پرخرج شود و آگهی بپذیرد، مسئلهای نبود. مجله در واقع برای اعضا چاپ میشد و هزینه آن هم یکی از هزینههای انجمن بود. غیر از ارسال رایگان برای اعضا، تعدادی هم برای اساتید و کتابخانههای دانشگاهها، و بعضی اشخاص مهم پست می شد. فروش روی کیوسکها هم فقط هزینه توزیع آنها را، آن هم شاید، میپوشاند. اما از زمانی که اندازه مجله بزرگ شد؛ مصرف کاغذ بالا رفت، هزینههای لیتوگرافی و چاپ و صحافی سر به فلک کشید، هزینه طراحی و صفحهبندی اصولاً ایجاد شد، و از طرف دیگر آگهی فروختیم که مقداری از هزینهها را جبران میکرد و درعین حال فروش مجله هم یا روی کیوسکها یا مستقیم از طریق دفتر مجله بالا رفت. بنابراین، حسابها کمی پیچیدهتر شد و در موقع تهیه گزارشهای مالی به این موضوع پرداختیم که خوب است حسابهای مجله را از هزینه و درآمدهای انجمن جدا کنیم.
محاسبات را این گونه سامان دادیم که هزینههای هر مجله را جمع کنیم و پس از کسر درآمد آگهیها، خالص را به تعداد مجلههای منتشره تقسیم کنیم تا هزینه قابل محاسبه برای انجمن به نسبت تعداد ارسالی مجانی برای اعضای آن مشخص شود. این هزینهای بود که در واقع به انجمن تحمیل می شد. چرا که آن مجلهها را با تصمیم انجمن به صورت رایگان برای اعضاء ارسال میکردیم (و همچنان میشود). بقیه هزینهها پس از کسر درآمد آگهیها و فروش، سود و زیان (درآمد وهزینه) مجله حسابدار را تشکیل میداد. حالا حتماً اوضاع فرق کرده است و ترتیبات احتمالا دیگری دارد.
همین جا خوب است یادی بکنم از آقایان نیکنژاد و محمود قدس که به نظرم آن موقع اعضای رابط شورای عالی انجمن در هیئت تحریریه بودند؛ و بسیار زحمت میکشیدند و لطف داشتند. هم مقاله میدادند هم غصه انتشار مجله را می خوردند. امیدوارم هر کجا هستند شاد وخوش و سرحال باشند. ناگفته پیدا است، مجله چه در شکل و چه در محتوی مدیون سلامی، خستوئی، شمس احمدی و دوانی است از اول تا آخر.
آقای قاسمی در سایت انجمن، نام سردبیران مجله را به این شرح آورده اند:
فریده خلعتبری از 1355 تا 1357، دکتر تقوی تا 1371، محمد شلیله تا 1375، یداله مکرمی تا 1378، غلامحسین دوانی تا 1384، محسن خوش طینت تا 1387، امیر پوریا نسب تا 1393 و پس از آن پرویز صداقت عزیز.
از لحاظ اجرایی نیز معمولاً دبیرکل، مدیر اجرایی بوده است؛ که بعد از اینجانب، آقایان غلامی به مدت کوتاه، آقای منیری به مدت طولانی و آقای قاسمی در مدتی که میدانید، زحمت این کار را کشیدهاند و فاصله سردبیر تا خواننده را پر کردهاند.
ببخشید که مطالب قدری پاره پاره بود. دلیلاش شاید کوتاهی زمان در اختیار بوده باشد.
مشروح گزارش «جشن چهل سالگی مجله حسابدار»
گزارش کامل این مراسم در شماره دی 1395 مجله حسابدار (ماهنامه انجمن حسابداران خبره ایران) به طور کامل منتشر خواهد شد.
