سامانه رسیدگی به شکایات سازمان بورس و اوراق بهادار (سمتا) با هدف بنیادین حمایت حداکثری از سرمایه گذار خرد ایجاد شده است. سامانهای که همه سهامداران و سرمایه گذاران میتوانند شکایات خود را در آن ثبت و پیگیری کنند. پایگاه اطلاعرسانی بازار سرمایه ایران (سنا) در یادداشتی به تشریح کارکرد این سامانه پرداخته است. متن کامل این یادداشت به نقل از سنا به شرح زیر است:
چتر حمایتی "سمتا " بر سر سرمایه گذاران خرد
مسعود عیدی، کارشناس مدیریت پیگیری تخلفات سازمان بورس و اوراق بهادار
سامانه رسیدگی به شکایات سازمان بورس و اوراق بهادار "سمتا" (1) در راستای، حمایت از حقوق سرمایه گذاران راه اندازی و اجرایی شده است. حمایت از سرمایه گذاران یکی از عناصر تعیین کننده در بهبود شاخص "سهولت انجام کسب و کار" است و با توجه به دغدغه های موجود و از آنجا که قانون یا آیین نامه یا دستورالعمل خاصی در خصوص رسیدگی به شکایات سهامداران و سرمایه گذاران، وجود ندارد، ریاست سازمان و مدیریت پیگیری تخلفات ، این مهم را برای تحقق بازاری کارآ و شفاف لازم می دانند. بنابراین، با هدف حمایت از سرمایه گذار مخصوصاً سرمایه گذار خرد، سازمان بورس و اوراق بهادار به بهبود این شاخص در بازار سرمایه کمک شایانی می کند.
یکی از عناصری که در بهبود شاخص حمایت از سرمایه گذار اهمیت زیادی دارد، شاخص "سهولت دادخواست توسط سهامداران" است که با اجرایی شدن ثبت شکایات حقوقی به صورت اینترنتی، شاخص مذکور ارتقاء مثبتی می یابد.
همچنین شاخص حمایت از سرمایه گذار به صورت غیر مستقیم بر بهبود شاخص "توسعه نوآوری و پیشرفته بودن بازار مالی" که خود از عناصر اصلی شاخص "رقابت پذیری" است، تأثیر بسزایی دارد. در مجموع با بهبود یافتن شاخص های اخیرالذکر ، شاخص پیشرفته بودن بازار مالی به سمت حداکثر سیر می کند. در نتیجه به طور مستقیم و غیر مستقیم بر عناصر اصلی ارتقاء بازار بورس از جمله هزینه استفاده از خدمات مالی، بستر سازی افزایش اعتماد سرمایه گذاران، بهبود نظارت عالی بر بازار بورس و در نهایت کارآیی تأثیر مثبت می گذارد.
سامانه سمتا در پرتو حمایت حداکثری از سرمایه گذار خرد ایجاد شده است و سهامداران و سرمایه گذاران محترم می توانند شکایات خود را در این سامانه درج و ثبت کنند.
ایجاد شبکه منسجم جهت شکایت و دریافت پاسخ در بستر محیط اینترنتی باعث کاهش هزینه به مقدار بسیار زیاد از سهامداران می شود که نیاز آنها به حضور در ارکان بازار سرمایه را تا حد بسیار زیاد کاهش می دهد.
سهامداران در صورت دارا بودن مستندات کافی، می توانند اقدام به ثبت شکایت بصورت شفاف و دقیق در سامانه کنند. در صورتی که مستندات ارسالی شاکیان کافی نباشد، یا شکایت کلی و مبهم باشد یا شاکی ذینفع نباشد، کارشناسان مدیریت پیگیری تخلفات که مسئول رسیدگی به شکایات حقوقی ثبت شده در سامانه اند، اقدام به رد شکایت و مختومه نمودن آن می کنند. لذا شاکیان باید تمام اطلاعات خواسته شده در سامانه سمتا را تکمیل کنند . همچنین لازم است متن شکایت بصورت دقیق، شفاف و خالی از ابهام درج شود.
سهامداران حقیقی و حقوقی محترم در صورتی که اختلافی بین آنان و کارگزاران، بازارگردانان، ناشران و... ایجاد شود، طبق ماده 36 قانون بازار باید از طریق هیأت داوری حل و فصل کنند و لازمه شروع این پروسه، رسیدگی مقدماتی در کمیته سازش کانون کارگزاران است. لذا توصیه می شود برای جلوگیری از اتلاف وقت، از ثبت اختلافات در سامانه اخیر خودداری کنند.
همچنین توصیه می شود سهامداران محترم برای ثبت شکایت در خصوص سود طلبکاری خود از شرکت ها، به این نکات توجه کنند:
الف) طبق ماده 240 لایحه اصلاحی قانون تجارت، باید هشت ماه از مجمع عمومی سالیانه شرکت گذشته باشد تا شکایت حقوقی آنان قابلیت پیگیری پیدا کند. بنابراین، شکایاتی که قبل از اتمام موعد قانونی ثبت شود، قابلیت پیگیری حقوقی را ندارد.
ب) اطلاعات سهامداری خود را به صورت دقیق به شرکتی که سهام آن را دارند، ارائه دهند تا در زمان پرداخت سود از سوی شرکت مشکلی رخ ندهد.
ج) ثبت شکایت در خصوص "عدم پرداخت سود" ، صرفاً آغاز رسیدگی به جنبه تخلفاتی است و نه ضمانت در دریافت سود؛ لذا دریافت سود از طریق ثبت شکایت مستلزم طی تشریفات حقوقی لازم است ، لذا سهامدارانی که مایل به اخذ سود طلبکاری از ناشر و خسارت آن هستند، باید اقامه دعوی حقوقی در هیأت داوری کنند و همان طور که گفته شد شروع فرایند اخیر از طریق کانون کارگزاران صورت می پذیرد. با رعایت این نکات بسیاری از شکایات مربوط به عدم پرداخت سود رفع می شود و از نظر سرعت در پرداخت سود نقدی به نفع سهامدار خواهد بود.
همچنین در صورتی که با رسیدگی به شکایتی در مدیریت پیگیری تخلفات، تخلفی از سوی اشخاص تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار کشف شود، آن مدیریت طبق پیشبرد اهداف بند 8 ماده 7 و وظایفی که طبق ماده 35 قانون بازار بر عهده دارد، به تخلف مذکور رسیدگی و حکم مقتضی را صادر می کند. لذا جهت کاهش ضرر به سهامداران و سرمایه گذاران که بطور گسترده در بعضی از بازه های زمانی مشاهده می شود، توصیه می شود سرمایه گذاران محترم با اطلاع کامل از قوانین و روند کلی بازار سرمایه و رصد اطلاعات از مراجع معتبر از جمله "سامانه کدال" و آگهی های منتشره، اقدام به کسب اطلاعات کنند.
علاوه بر این، در خصوص شکایاتی که در حوزه کارگزاران پیش می آید، این مهم را متذکر می شویم که پرداخت های مبالغ جهت خرید سهام یا انواع سرمایه گذاری از طریق کارگزاری صرفا با حساب های کارگزاری (دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار) انجام پذیرد و از پرداخت وجه به اشخاص حقیقی به هر عنوان پرهیز شود.
همینطور مشاوره های خود را از افراد ذی الصلاح دریافت کنند و به شایعات در محیط های گوناگون از جمله محیط های عمومی کارگزاری یا شبکه های اجتماعی (تلگرام و وبلاگ های بورسی) توجه نکنند و بر اساس دانش و علم به حوزه بازار سرمایه وارد شوند.
در بخش دوم معرفی "سامانه سمتا "، به تبیین و توضیح انواع شکایات حقوقی و نحوه ثبت دقیق آن اشاره خواهد شد.
(1) پیوند مستقیم سامانه سمتا، در وبگاه سازمان بورس و اوراق بهادار (www.seo.ir) با نام سامانه شکایات در دسترس همگان است. همچنین علاقهمندان می توانند مستقیم به نشانی اینترنتی زیر مراجعه کنند:
