در آغاز چکیده این گزارش میخوانیم: در سالهاي اخير بروز مشكلات عديده درون بانكها موجب شده است ضرورت اصلاحات بنيادي و اساسي به شدت مورد توجه سياستگذاران، كارشناسان و محافل علمي كشور قرار گيرد. حال سؤال اين است كه آيا اصلاح نظام بانكي كشور از مجراي حاكميت شركتي ميتواند بخش زيادي از مشكلات را ريشهيابي كرده و حل نمايد؟
به گزارش پایگاه اطلاعرسانی انجمن حسابداران خبره ایران، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در ادامه سلسله گزارشهای آسیبشناسی نظام بانکی، پازدهمین گزارش این مجموعه را تحت عنوان «چالشها و آسیبهای کلان ضعف حاکمیت شرکتی در مدیریت بانکهای ایران» منتشر کرد. در چکیده این گزارش آمده است: حاكميت شركتي به معناي مجموعه قواعد، ساختارها و رويههاي اداره بانك است كه در سطح كلان درصدد دستيابي به سلامت و ثبات نظام بانكي بوده و در سطح خرد (بانكي(درصدد دستيابي به منافع قانوني ذينفعان و جلوگيري از فساد و ايجاد شفافيت و پاسخگويي است. گزارش حاضر بهعنوان يكي از بررسيهاي آسيبشناسانه نظام بانكي به بررسي چالشها و خلأهاي مربوط به استقرار حاكميت شركتي و نظام اداره و مديريت صحيح بانكها در ايران ميپردازد.
مبتني بر روشهاي بررسي اسنادي، مصاحبه با خبرگان و تحليل محتواي قوانين و مقررات، چالشها و آسيبهاي كلان در چهار سطح نهادي-ساختاري، قانوني، مقرراتي و سازماني مورد بررسي و وكاواي قرار گرفت كه مهمترين نتايج آن عبارت است از:
- بررسی مسائل نهادي و ساختاري در خصوص الگوهاي مالكيتي، نظارت و كنترل و الگوي حاكم بر اداره بانكهاي كشور نشان داد در هر يك از محورهاي ذكر شده، قواعد حاكميت شركتي در ساختارهاي مالكيتي رعايت نشده و نظارت بر استقرار حاكميت شركتي با خلأهاي جدي روبرو است. همچنين بانكهاي دولتي نيز بهدليل ساختارهاي خاص قانوني مربوط به اساسنامه خود و مشكلات نهادي در الگوي اداره آنها، با مشكلات بيشتري در استقرار حاكميت شركتي بر اساس اصول و استانداردهاي متعارف مواجه هستند.
- بررسي قوانيني همچون قانون تجارت، قانون پولي و بانكي، قانون بانكداري بدون ربا و ساير قوانين موردي در خصوص بسترها و قواعد حقوقي مربوط به اصول و اركان مختلف حاكميت شركتي نشان داد كه زيرساخت و ابزارهاي قانوني لازم در اين زمينه پيش بيني نشده است و در مواردي كه حكم قانوني وجود دارد ضمانت اجرا پايين بوده و سازوكار پيادهسازي آن روشن نيست.
- بررسي چالشهاي مربوط به مقررات حاكميت شركتي نشان داد اگرچه بانك مركزي در راستاي پيادهسازي حاكميت شركتي اقدام به ابلاغ برخي مقررات الزامي مرتبط با بعضي از اركان حاكميت شركتي و همچنين انتشار مجموعه رهنمودهايي در خصوص كنترلهاي داخلي و مديريت ريسك و اصول حاكميت شركتي كميته بال (2010) نموده، اما اين مجموعه مقررات و رهنمودها از جامعيت، كارآمدي و ضمانت اجراي لازم برخوردار نبوده و منجر به استقرار كامل حاكميت شركتي حتي در بين بانكهاي خصوصي كشور نشده است.
- در بُعد سازماني و ساختارهاي دروني بانكها نيز حاكميت شركتي با چالشهاي زيادي همچون عدم تفكيك ساختارهاي تصميمگيري-نظارتي از اجرايي، عدم تفكيك هيئت مدیره از هيئت عامل، عدم اثربخشي و نبود استقلال كافي كميتهها و واحدهاي حاكميت شركتي و.. روبرو است.
بوميسازي و تطبيق اصول و استانداردهاي حاكميت شركتي با قوانين بالادستي و قوانين اصلاحشده بانكداري و بانك مركزي و همچنين نظارت مستمر بر پيادهسازي و استقرار حاكميت شركتي و نظام اداره صحيح بانكها از ضروريات اصلاح نظام بانكي كشور است.
علاقهمندان میتوانند متن کامل گزارش «آسيب شناسي نظام بانكي (15) - چالشها و آسیبهای کلان ضعف حاکمیت شرکتی در مدیریت بانکهای ایران» را از وبگاه مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی دریافت کنند.
مجموعه کامل گزارشهای «آسيب شناسي نظام بانكي»
چهارده شماره پیشین مجموعه گزارشهای «آسيب شناسي نظام بانكي» نیز به شرح زیر در وبگاه مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در دسترس علاقهمندان قرار دارد:
- آسیب شناسی نظام بانکی 1. ساماندهی تجهیز و تخصیص منابع قرض الحسنه بانک ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی
- آسیب شناسی نظام بانکی 2. بررسی ساختار سیاستگذار پولی و اعتباری در ایران
- آسیب شناسی نظام بانکی 3. بازار بین بانکی در ایران (رویکردی مبتنی بر روابط بانکی)
- آسیب شناسی نظام بانکی 4. توقف و ورشکستگی بانکی (تبیین چیستی موضوع)
- آسیب شناسی نظام بانکی 5. بررسی استقلال مقام ناظر از شبکه بانکی
- آسیب شناسی نظام بانکی 6. بررسی عملکرد سیاستگذار پولی و اعتباری در ایران
- آسیب شناسی نظام بانکی 7. نظارت شرعی بانک مرکزی
- آسیب شناسی نظام بانکی 8. نحوه تسویه درآمدهای ارزی حاصل از نفت بین دولت و بانک مرکزی
- آسیب شناسی نظام بانکی 9. توقف و ورشکستگی در نظام بانکی ایران
- آسیب شناسی نظام بانکی 10. تحلیل آمار عملکرد شبکه بانکی در تأمین مالی بنگاه ها و بخش های اقتصادی
- آسیب شناسی نظام بانکی 11. بررسی تعدد و توزیع شعب بانکی در کشورهای منتخب و ایران
- آسیب شناسی نظام بانکی 12. الگوها و مبانی نظری رابطه بانک و بنگاه و تحلیل آن در نظام بانکی ایران
- آسيب شناسي نظام بانكي 13. اصول و استانداردهای حاکمیت شرکتی در بانکها
- آسيب شناسي نظام بانكي 14. ابعاد نگهداری حسابهای دولتی (ویرایش اول)
