- بازار داراییهای فیزیکی (واقعی): ثروت مادی یک جامعه را نهایتاً ظرفیت تولیدی آن جامعه یعنی کالاها و خدمات تولیدی اعضای جامعه تعیین میکند که این ظرفیت تابعی از داراییهای واقعی[1] اقتصاد است؛ بنابراین به بازاری که در آن خریداران و فروشندگان به معامله داراییهایی که ماهیت واقعی یا فیزیکی مانند اتومبیل، املاک و مستغلات و وسایل منزل دارند مبادرت میورزند بازار داراییهای فیزیکی گفته میشود.
- بازار داراییهای مالی: در مقابل داراییهای واقعی، داراییهای مالی[2] از قبیل اوراق سهام و قرضه قرار دارد این اوراق بهادارها چیزی بیش از برگ کاغذ یا شبیه آن (ثبتهای کامپیوتری) نیستند و بهطور مستقیم در ظرفیت تولیدی اقتصاد مشارکت ندارند. در عوض، داراییهای مالی ابزارهایی در اقتصادهای توسعهیافته میباشند که افراد با استفاده از این ابزارها، ادعاهایی بر داراییهای واقعی با درآمد حاصل از مالکیت آن دارایی دارند، بهعنوانمثال اگر فردی قادر نمیباشد کارخانهایرانخودرو با شرکتهای دیگر را داشته باشد اما میتواند با خرید سهام آن شرکتها در درآمد حاصل از تولیدات آن شرکتها سهیم شود.
درحالیکه داراییهای واقعی برای اقتصاد درآمد خالص ایجاد میکند، داراییهای مالی تخصیص درآمد بین سرمایهگذاران میباشد. افراد میتوانند بین مصرف امروز ثروت یا سرمایهگذاری برای مصرف آتی انتخاب نمایند افرادی که سرمایهگذاری را انتخاب میکنند، ممکن است با خرید انواع اوراق بهادار (سهام شرکتها با اوراق با درآمد ثابت از جمله اوراق قرضه با مشارکت انتشاریافته توسط شرکتها)، ثروت خود را در بین داراییهای مالی تخصيص دهند که در این صورت شرکتها از وجوه تأمین مالی شده برای خرید داراییهای واقعی مانند زمین، تجهیزات و - استفاده نموده و درنهایت درآمد ایجادشده از خرید این داراییهای واقعی، نصیب دارندگان این اوراق میگردد بنابراین بازار داراییهای مالی[3] به بازاری اطلاق میشود که در آن افراد اعم از حقیقی و حقوقی، میتوانند در آن به معامله اوراق ضمانت مالی (شامل سهام، اوراق قرضه)، کالا (شامل فلزات گرانبها یا محصولات کشاورزی) و دیگر داراییهای مثلی (عوض دار) با هزینه مبادلاتی پایین بپردازند.
بنابراین میتوان گفت بازار مالی بر اساس نوع دارایی به سه بخش بهصورت زیر تقسیم میشود:
۱. بازار سهام: در این بازار، سهام شرکتهای سهامیپذیرفتهشده در بورس و فرابورس مورد معامله قرار میگیرد.
۲. بازار اوراق بدهی: این بازار برای دادوستد ابزارهای با درآمد ثابت (اوراق قرضه، اوراق مشارکت، اوراق مرابحه و ...) در نظر گرفته شده است.
٣. بازار ابزارهای مشتقه: بازاری که در آن ابزارهای مشتقه که مبتنی بر داراییهای مالی با فیزیکی هستند، مورد معامله قرار میگیرند. بازار مشتقات[4] نوعی بازار مالی برای مبادله ابزارهای مشتقه، مثل بازار معاملات آتی یا اختیار معامله است که ارزش آن از ارزش دیگر داراییها مثل اوراق بهادار، نرخ بهره، کالای اساسی و شاخص اوراق بهادار مشتق میشود. اوراق بهادار مشتقه اغلب شامل قراردادی بین طرفین برای معامله تعداد معینی از یک دارایی یا جریانات نقدی با قیمت معین و موعد تعیینشده در زمان آتی است. هر چه ارزش اوراق بهادار تعهد شده با تغییراتی همراه باشد، قیمت اوراق بهادار مشتقه نیز بهموازات آن تغییر خواهد نمود.
منبع: کتاب نقش ابزارهای مالی در توسعه بازار، محمدرضا قنبری، احمد اکبری، پگاه امین نژاد
[1] Real Assets
[2] Financial Assets
[3] Financial Assets Market
[4] Derivatives Market