در پی دانلود غیرمجاز ۵۰ میلیون مقاله علمی جهان: وبگاه دختر جوان قزاقستانی موسوم به «رابین هود علمی» مسدود شد / کاربران ایرانی در صدر فهرست دانلودهای غیرمجاز مقالات علمی از این وبگاه قرار دارند

در ماه‌های گذشته، چیزی حدود ۱۰ میلیارد دلار سرقت مقالات علمی در سطح جهانی از طریق وبگاه طراحی شده توسط یک دختر دانشجوی جوان قزاقستانی انجام شده است. در این سرقت گروهی جهانی، چیزی حدود ۵۰ میلیون دانلود غیرمجاز مقالات علمی توسط کاربران سرتاسر جهان انجام شده است، که در فهرست منتشر شده، کاربران ایرانی در صدر کاربران همه کشورهای جهان، حتی چین قرار دارند.

 

 

به گزارش پایگاه اطلاع‎رسانی انجمن حسابداران خبره ایران، به نقل از تابناک، یک دختر دانشجو ۲۷ ساله قزاقستانی به نام «الکساندرا الباکیان» وبگاهی با نام Sci-Hubطراحی کرده بود که اجازه دسترسی غیرمجاز و بدون پرداخت هزینه به میلیون‌ها نسخه از مقالات علمی معتبر منتشر شده در نشریات و مجلات سراسر دنیا را می‌داد؛ موضوعی که قطعا باید به خاطر آن به وی لقب «رابین هود علمی» داد. نشریاتی که از این موضوع چیزی حدود ۱۰ میلیارد دلار متضرر شده‌اند، این دختر قزاق را مجرمی خوانده‌اند که با استفاده از گذرواژه‌های سرقتی، امکان دسترسی به مقالات علمی آن‌ها را فراهم کرده است.

 

نگاهی دقیق به کاری که این دانشجوی قزاق کرده است، به خوبی نشان می‌دهد، چه زیان هنگفتی از کار این رابین هود مجرم متوجه نشریات علمی معتبر دنیا نظیرSage وJStore شده است. جان بوهانون، نویسنده مجله علمیScience با استفاده از داده‌هایی که از وبگاه الباکیان در دسترس است، نشان داده است از این وبگاه به شکلی عمومی و در سراسر جهان استفاده شده است. نه تنها در کشورهای جهان سوم و در حال توسعه، که خرید مقالات و منابع علمی با مشکلات مالی و غیر از آن مواجه است، بلکه حتی در قلب آمریکا در سیلیکون والی و واشنگتن دی سی!

 

موقعیت جغرافیایی کاربران وبگاه Sci-Hub

 

 

بوهانون با ارائه یک نقشه نشان می‌دهد ایران، چین، روسیه و هند جزو کشورهایی هستند که به وفور از این وبگاه استفاده کرده‌اند؛ موضوعی که خود بیانگر آن است که کشورهای جهان سوم و در حال توسعه‌ای که شاید با مشکلات بین المللی و برخی تحریم‌ها نیز مواجه هستند، جزو اصلی ترین نیازمندان به سرقت یا دسترسی غیرمجاز به نشریات علمی هستند!

 

اما این موضوع به هیچ وجه به معنی آن نیست که در کشوری مانند آمریکا یک چنین مواردی جریان ندارد. بوهانون به خوبی نشان می‌دهد، حدود یک چهارم از کاربران وبگاه Sci-Hubاز کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) هستند؛ یعنی ثروتمند‌ترین کشورهای دنیا با دسترسی راحت و آسان به مقالات و نشریات علمی. این داده‌ها نشان می‌دهد که حتی در پردیس دانشگاه‌های بزرگ اروپا و آمریکا نیز از وبگاه الباکیان استفاده شده است.

 

توضیح اقتصادی برای این موضع البته ساده است. دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی در سراسر جهان معمولا دسترسی به همه مجلات علمی را ارائه نمی‌کنند. طبق آمار هزینه دسترسی به مقالات و مجلات علمی برای دانشگاه‌ها از سال ۱۹۸۶ تا کنون ۴۵۶ درصد رشد داشته که منجر به آن شده تا بسیاری از دانشگاه‌ها، موضوع دسترسی به مجلات علمی را از اولویت‌های آموزشی خود خارج کنند.

 

 

ایران و یک افتخار دیگر علمی!

 

این موضوع البته شاید در مورد دانشگاه‌های ایران به مراتب بیش از سایر دانشگاه‌های دنیا صادق است و از همین روی می‌بینیم که ایران با بیش از ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار دانلود غیرمجاز مقالات علمی ازSci-Hub در صدر فهرست سارقان علمی دنیا قرار گرفته است.

 

دانشگاه‌های ایران علاوه بر مشکلات مالی که برای ایجاد دسترسی به مجلات علمی در کشور دارند، طی سال های اخیر با موضوع تحریم‌های بین المللی نیز مواجه بوده‌اند که از دو جبهه فعال بوده است. در یک جبهه دسترسی ایران به مقالات علمی در نشریات معتبر به بهانه تحریم قطع شده بوده و از سوی دیگر حتی اگر دسترسی به نشریات هم وجود داشته است، موضوع نقل و انتقالات مالی به واسطه تحریم، سنگ بزرگی پیش پای جامعه علمی ایران بوده است.

 

البته موضوع جالب توجه دیگر در این میان این که در صدر قرار گرفتن ایران در این فهرست به معنای آن نیست که جامعه ایرانی، جامعه‌ای کاملا علمی و علاقه مند به مقالات و منابع علمی است. این موضوع شاید بیش از همه ناشی از آن است که برای ایرانیان دسترسی آزاد به یک منبع با ارزش میلیاردی – صرف نظر از محتوای آن – یک فرصت استثنایی تلقی می‌شود که شاید بسیار هم زود گذر باشد. همین موضوع را در مورد وبگاهGigapedia  نیز دیدیم که در مدت فعالیت این پایگاه، میلیون‌ها نسخه کتاب از سوی دانشجویان و کاربران ایرانی برای روز مبادا دانلود شده بود!

 

رابین هود در راه دادگاه؟

آن گونه که مشخص است، Elsevier  یکی از بزرگ‌ترین ناشران مقالات و مجلات علمی دنیا از الباکیان به خاطر نقض حقوق کپی رایت و کلاهبرداری رایانه‌ای به دادگاهی در نیویورک شکایت و قاضی این دادگاه نیز حکم توقیف وبگاهSci-Hub  را صادر کرده است. اما با این همه الباکیان گویا با سوییچ کردن دامنه این وبگاه پایگاه داده آن را همچنان فعال نگاه داشته است.

 

الباکیان به بوهانون در این رابطه گفته است، حتی اگر همه دولت‌ها اقدام به مسدود سازی وبگاهSci-Hub  کنند، آن پنجاه میلیون مقاله‌ای که در این مدت دانلود شده است، در حال حاضر بار‌ها کپی و احتمالا جایی درDark Web ذخیره شده است.